Dirk
Van Duppen

Biografie

Dirk van Duppen werd op 2/8/1956 geboren. Hij was gehuwd met Lieve Seuntjens, en samen hebben en ze drie kinderen: zonen Ward en Ben, en dochter Lien.

Hij groeide op in het Kempisch dorpje Gierle. Samen met zijn drie broers liep hij school in het dorpsschooltje waar vader Louis leerkracht was.

Begin de jaren 70 begon Dirk zich te verdiepen in het marxisme, geïnspireerd door de tijdsgeest van mei '68. Dit heeft hem en vele andere geëmancipeerd. Veel van wat hij toen las, gaf de basisframe voor zijn levensvisie.

Hij besloot om na zijn middelbare school te gaan werken als arbeider in de leerlooierij “Zwaneven” in Oud Turnhout. Dirk wilde weten wat de arbeidersklasse overkwam, wat hen dreef, en vooral wat hen onderdrukte. Daar leerde hij dat solidariteit en creatieve strijd betere arbeidsomstandigheden kan afdwingen.
Na een verplichte legerdienst periode van 2 jaar, besloot hij om in 1978 geneeskunde te gaan studeren. De fabriek in Oud Turnhout was ondertussen gesloten en werk vinden was op dat moment niet makkelijk. Samen met broer Jan starten ze geneeskunde aan de universiteit van Antwerpen om nadien te gaan werken in de organisatie Geneeskunde voor het Volk.

1985, 3 jaar na de slachting van Palestijnse burgers in de kampen van Sabra en Chatila vertrekt Dirk voor een jaar naar Beirut. Samen met Lieve werkt hij gedurende 1 jaar in de Palestijnse vluchtelingenkampen in Libanon onder de koepel Norwac. Hij schrijft “Dagboek uit Beirut”, een beklijvend verhaal over het leven van de Palestijnen die na de Israëlische invasie proberen te overleven in het kluwen van de Libanese burgeroorlog. Ze zijn weerbaar, dat Palestijnse volk. Hij leert dat kleine overwinningen belangrijk zijn en de overtuiging dat ook na jou mensen de strijd verderzetten. Het is een getuigenis die na terugkomst in België veel aandacht krijgt en honderd zalen vult in het hele land.

Eenmaal terug in het land richt hij de organisatie Geneeskunde voor de Derde Wereld -nu omgedoopt tot Viva Salud- op. Samen met 2 coauteurs wordt het boek: “NGO's , missionarissen van de nieuwe kolonisatie” gepubliceerd. Het verdiept het debat over ontwikkelingssamenwerking en vat de visie kernachtig samen: “Gezondheid, een kwestie van onrecht bestrijden”.

Mei 1987 wordt dr. Jan Cools gekidnapt in Libanon. Dirk vertrekt terug voor 5 maanden om samen met het team van Norwac zijn vrijlating te bepleiten. Dirk is erbij in juni 1988 als Jan vrijgelaten wordt.

Vanaf 1986 werkt Dirk onafgebroken in de groepspraktijk De Bres in Deurne. Als arts bij Geneeskunde voor het Volk kijkt hij ook naar de arbeidsomstandigheden van zijn patiënten en houdt hij rekening met de hele context.

“Als de omstandigheden zo belangrijk zijn voor de mens, laat ons dan die omstandigheden meer menselijk maken”

Arts én gezondheidsactivist, dat is de rode draad. Waarom word je ziek? Welke factoren zijn bepalend? En nog meer: wat kan je er samen aan doen?

Hij onderzoekt, studeert en vindt dat rugklachten van havenarbeiders moeten erkend worden als beroepsziekte. Een succesvolle juridische slag met John, een havenarbeider, in de hoofdrol volgt. Sindsdien zijn rugklachten bij havenarbeiders erkend voor iedereen en toegevoegd aan de erkende lijst van beroepsziekten met codenummer 1.605.03.

Arbeid is solidair. Hij springt in de bres wanneer havenarbeiders verstekelingen op een boot in de haven willen helpen.

Gezondheid is een basisrecht en moet toegankelijk zijn, ziek maakt arm, arm maakt ziek. In 2000 komt een noodzakelijke nieuwe medicatie voor cholesterolbehandeling, Zocor, op de markt aan forse hoge prijzen. Als Antonio, één van de patiënten, de medicatie nodig heeft, maar niet voldoet aan de terugbetalingscriteria, start hij een onderzoek naar de wetenschappelijkheid van de criteria. Er is een paradox, patiënten die Zocor niet nodig hebben, worden toch terugbetaald en patiënten die het wel nodig hebben, niet. Deze vaststelling onderzoekt hij verder en vindt dat de farmaceutische industrie forse winsten boeken met onze sociale zekerheid. Reclame, patenten, deals met overheden, allemaal mechanismen om deze winsten veilig te stellen.

De lobby van de farmaceutische industrie is er niet meer gerust in. In 2004 komt zijn boek: “De cholesteroloorlog, waarom geneesmiddelen zo duur zijn” uit. Het is een aanklacht tegen de farmaceutische industrie, haar geldhonger, haar marketingmachines, haar plunderen van onze ziekteverzekering, en toont dat een ander geneesmiddelenbeleid mogelijk is, het KIWI model. Hiermee pleit hij voor een alternatieve financiering van de geneesmiddelen, om zo terug financiële zuurstof te geven aan de sociale zekerheid, voor andere investeringen die nodig zijn in de zorg. Dit geeft hoop aan de strijdbewegingen in de zorg.

In de nacht van 22 op 23 maart 2005 buigt het parlement zich over de invoering van het KIWI model. Het model komt er niet, het vervelt tot een KIWI-light, maar de farmaceutische industrie legt zichzelf een nieuwe belasting op van 123 miljoen euro. En in de periode na deze debatten is er wel degelijk een knik (de KIWI knik) in de uitgaven van de overheid voor medicijnen. Het bewustzijn is gegroeid.

In februari 2008 komt Dirk met het team van de praktijk tot de vaststelling dat er ontzettend veel kleuters op de praktijk nood hebben aan puffers. Een onderzoek en vergelijking met de landelijke gemeente Baarle Hertog volgt. De publicaties in de medische literatuur tonen aan dat wonen in een stedelijke omgeving en zeker aan de randen van drukke verkeersaders de longcapaciteit aantast. Het is net dan dat de discussie rond de Oosterweelverbinding in Antwerpen in de openbaarheid komt. Dit onderzoek en de stevige wetenschappelijke onderbouwing vinden gehoor. In Deurne organiseert Geneeskunde voor het Volk met Ademloos en StRatenGeneraal meer dan 16 infoavonden. De Lange Wapperbrug wordt in een referendum op 18 oktober 2009 weggestemd. David won van Goliath. De voorstellen voor een overkapping van de Ring krijgen met Ringland meer aandacht.

Zowel de strijd voor betaalbare medicijnen als de strijd voor gezonde lucht, vertrekt van hetzelfde principe. Je ziet een probleem, je onderzoekt, je werkt samen je patiënten en organisaties en zet acties op touw door sensibiliseren, mobiliseren en organiseren. Deze acties breng je naar de raad.

In 2006 wordt Dirk verkozen in de districtsraad van Deurne voor de PVDA. In 2012 haalt de PVDA verkozenen in de gemeenteraad en Dirk wordt gevraagd om in de OCMW raad te zetelen. De ervaring in de OCMW commissies tonen hoe kil een N-VA stadbestuur met Fons Duchateau aan het roer, kan omgaan met de directe problemen van de mensen.

Dirk verzamelt casussen en stelt het probleem van de waterafsluitingen omwille van achterstallige facturen aan de kaak. Hij onderzoekt en ziet dat de bankencrisis in 2009 gezorgd heeft voor een gat van 12 miljoen in de stadskas. Het tekort wordt verhaald op de allerzwaksten met een onmenselijk afsluitingsbeleid. Er gaan 5 zomers over en nog meer acties, maar vanaf 1 januari 2018 wordt geen enkel gezin in Antwerpen meer afgesloten wegens een achterstallige factuur.

De ervaringen in de OCMW raad zet Dirk aan het denken. Over ideologie en mensbeeld. Over een debat dat vele eeuwen oud is. Is de mens van nature goed maar in staat tot het kwade? Of is hij van nature kwaad en in staat tot het goede?

Het wordt een onderzoek naar de evolutie van de mens. Het wordt een filosofische en een wetenschappelijke zoektocht met de meest nieuwe inzichten in de neurowetenschappen.

In 2016 breng hij, met medeauteur Johan Hoebeke zijn laatste boek uit: “De supersamenwerker”.

Daarin stelt hij vast dat de mens van geboorte de neiging heeft tot empathie, hulpgedrag en samenwerking. Onze hersenen zijn gericht op de ander. Dat is wat ons heeft doen overleven en evolutionair is vastgelegd.

De essentie van het mens zijn is het ensemble van zijn sociale relaties.

Als in augustus 2019 bij hem pancreaskanker wordt vastgesteld, is het debat rond mensbeeld volop aan de gang. Wat had hij graag hier nog verder mee kunnen doorgaan.

De tijd die hem nog rest tracht hij te besteden aan korte lezingen over dit thema dat nu centraal staat. Het is een heel intense tijd waarbij het verdriet verbindend werkt, met zijn familie en met zijn collega’s en vele vrienden die hem erkenning geven voor de manier waarop hij analyseert en inspireert.

Op 30 maart 2020 overlijdt hij in het bijzijn van zijn vrouw Lieve.

Over zijn leven maakte Thomas Blommaert een prachtig boek: “Zo verliep de tijd die me toegemeten was”.